Erken Dönem Felaketleri
Janet – 1851, St. Lawrence
Küçük bir kulüp yatı olan Janet, Thousand Islands bölgesinde ani bir sağanakta alabora oldu. 19 yolcu hayatını kaybetti. Bu kaza, erken dönem yatçılıkta yük dağılımı ve kapasite sınırlarının dikkate alınmadığını gösteren ilk örneklerden biri olarak tarihe geçti.
Mohawk – 1876, New York
Amerikalı iş insanı W.T. Garner’ın görkemli yarış teknesi Mohawk, Stapleton açıklarında şiddetli bir sağanak sırasında demirdeyken alabora oldu. Garner ve eşi dâhil çok sayıda can kaybı yaşandı. Bu olay, dönemin geniş enli, düşük omurgalı tasarımlarının güvenliği üzerine hararetli tartışmalar başlattı.
20. Yüzyıl Yarış Felaketleri
1979 Fastnet Felaketi
İngiltere’nin güneybatısındaki Fastnet Yarışı’na katılan 303 yat, beklenmedik şiddetli bir fırtınaya yakalandı. 75 tekne devrildi, 5’i battı ve 21 kişi yaşamını yitirdi. Bu olay, modern yat yarışları için güvenlik reformlarının başlangıcı sayılır.
1998 Sydney – Hobart Yarışı
Avustralya’daki meşhur yarış, 65 knot’u aşan rüzgâr ve 15 metreyi bulan dalgalarla büyük bir felakete dönüştü. 7 tekne battı, 6 kişi hayatını kaybetti. Ülke tarihinin en büyük barış zamanı kurtarma operasyonlarından biri düzenlendi. Yarış kuralları, ekipman standartları ve eğitim programları kökten değiştirildi.
2024 Sydney – Hobart Kazaları
Aynı yarışta bu kez bom ve iskota kazalarıyla iki denizci hayatını kaybetti. 1998 sonrası geliştirilen kuralların dahi insan faktörünü tamamen ortadan kaldıramadığı bir kez daha görüldü.
Modern Süperyat Kazaları
Yogi – 2012, Ege Denizi
60 metrelik motor yat Yogi, Skyros açıklarında alabora oldu. Can kaybı yaşanmadı ancak Fransa’da hazırlanan resmi rapor, kıç kapak sızdırmazlığı, ağırlık yönetimi ve alarm sistemlerinde eksiklikler bulunduğunu ortaya koydu.
Phocea – 2021, Malezya
75 metrelik yelkenli süperyat Phocea, Langkawi açıklarında demirdeyken çıkan yangında tamamen kaybedildi. Mürettebat tahliye edildi, can kaybı olmadı.
Lady MM – 2020, Sardinya
47,5 metrelik motor yat Lady MM, makine dairesindeki yangın nedeniyle kısa sürede kullanılamaz hale geldi. Mürettebat ve yolcular kurtuldu.
Bayesian – 2024, Sicilya
56 metrelik yelkenli Bayesian, demirdeyken ani süper hücre rüzgârlarına yakalanarak birkaç saniye içinde battı. Yat sahibi Mike Lynch ve kızı dâhil 7 kişi yaşamını yitirdi. Bu kaza, modern süperyatlarda yüksek direk ve üst yapı tasarımının risklerini gündeme getirdi.
Dolce Vento – 2025, Karadeniz
Yeni inşa edilen Dolce Vento, Ereğli’de denize indirildikten 15 dakika sonra alabora oldu. Mürettebat kurtuldu. İlk bulgular, stabilite ve ağırlık merkezi sorunlarına işaret ediyor.
Tekrarlayan Nedenler
Ani hava olayları: Mohawk, Fastnet, Bayesian.
Stabilite sorunları: Janet, Dolce Vento, Yogi.
Yangın ve teknik arıza: Phocea, Lady MM, Yogi.
İnsan faktörü: Sydney–Hobart yarışları.
Kazaların Bıraktığı Dersler
Demirde fırtına protokollerinin geliştirilmesi.
Stabilite ve ağırlık merkezi yazılımlarının zorunlu hale gelmesi.
Yangın tespit ve söndürme sistemlerinde yeni standartlar.
Yarış güvenliği için ekipman ve eğitimlerin sürekli güncellenmesi.
Sonuç
Son 200 yılda yaşanan yat kazaları, denizcilik kültüründe önemli dönüm noktaları yarattı. Bu vakalar, lüksün ve prestijin ardında güvenliğin ne kadar kritik olduğunu hatırlatıyor. Tarihsel örnekler, bugünün süperyat dünyasında dahi ihmal edilemeyecek dersler barındırıyor.
YatMarina.com.tr – ÖZEL
